فارسی شکر است! این نام یکی از داستان‌های کوتاه معروف محمدعلی جمال‌زاده است. او در این داستان به شیوه‌ای طنزگونه به چالش‌های استفاده از زبان فارسی اشاره کرد. حال چند دهه بعد از او، تولید محتوای فارسی در حال تبدیل‌شدن به شیرین‌ترین روش بازاریابی در ایران است. بازاریابی محتوایی چند سالی است طرفداران بسیاری پیدا کرده. اهمیت تولید محتوای با ارزش فارسی مورد توجه مدیران و فعالان وب قرار گرفته است. اما این زبان زیبای ما چالش‌هایی به همراه دارد که در این مقاله به آن خواهیم پرداخت.
مشکل تولید محتوای فارسی چیست؟
خواندن محتوای فارسی به دلیل ویژگی‌های خاص و قواعد زیاد نوشتاری به ویژه در دنیای اینترنت مشکلاتی ایجاد کرده است. به دلیل در دست نبودن یک استاندارد شیوه‌ی نگارش جامع، ناهم‌گونی زیادی در وب‌سایت‌های مختلف اینترنتی به چشم می‌خورد. هم‌چنین شیوه‌نامه‌ی فرهنگستان ادب و زبان فارسی به دلیل نداشتن الزام اجرایی قانونی و مشکلات درونی خود آن، مورد بی‌توجهی بسیاری از فعالین این حوزه قرار گرفته است.
با توجه به این مسایل، هر وب‌سایت، گروه تولید محتوا یا گروه مترجمین و نویسندگان، به سلیقه‌ی خود، شیوه‌نامه‌هایی به منظور هماهنگ‌شدن همکاران خود تهیه می‌کنند. اگرچه در بسیاری موارد اختلاف وجود دارد، اما ما مواردی که مورد قبول اکثریت این جامعه باشد را به صورت منتخب در این نوشتار برای شما گردآوری کرده‌ایم.
نیم‌فاصله‌ای که موضوع بحث همه است!
تقریبا هیچ گروه تولید محتوای فارسی و هیچ نویسنده‌ی وب نیست که به ضرورت استفاده از نیم فاصله در تولید محتوای فارسی اشاره نکند. استفاده نکردن از نیم‌فاصله خط قرمز تمامی حرفه‌ای‌های دنیای وب است. اما واقعا نیم‌فاصله چیست و چه کاربردی دارد.
نیم‌فاصله در کلمات و بخش‌هایی از نوشتار استفاده می‌شود که کمتر از یک فاصله کامل نیاز است. به عنوان مثال، بارزترین کاربرد آن در چسباندن علامت «ها» جمع در کلمات است. همین‌طور استفاده از آن در افعال استمراری که با «می» شروع می‌شود الزامی است. نیم‌فاصله در کیبورد ویندوز با کلید ترکیبی Ctrl+Shift+2 قابل استفاده است.
در جدول زیر برخی کاربردهای متدوال نیم‌فاصله درج شده است:
| محل کاربرد | مثال |
| «ها» در جمع بستن کلمات | ستون‌ها، سال‌ها، قدیمی‌ها و… |
| «می» در افعال استمراری | می‌شود، می‌روم، می‌خوانم و… |
| «ی» اضافه بعد کلمات | خانه‌ی ما، همسایه‌ی من و… |
| «ای» نکرده | زندگی‌ای، مغازه‌ای و… |
| کلمات مرکب دوبخشی | آرمان‌گرا، داده‌کاوی و… |
| پسوندهای کلمات «تر»، «ترین» | سالم‌ترین، جالب‌تر و… |
اما این کاربردها در برخی موارد مورد بحث است. برخی اعتقاد دارند تمامی کلمات دو یا چند‌بخشی که در کنار یک‌دیگر معنای مشخصی دارند، باید با نیم‌فاصله تایپ شوند. این موضوع علاوه بر زیبایی متن، خواندن آن را نیز راحت‌تر می‌کند.
به واقع هنوز توافق مشخصی بین نویسندگان وجود ندارد. هم‌چنین مرجعی واحد که مورد قبول همه باشد نیز نداریم. لذا رعایت مواردی که در جدول بالا ذکر شده به عنوان آنچه که مورد قبول همگان است، ضروری به نظر می‌رسد.
«را» مفعولی را در جای درست خود بگذارید!
یکی دیگر از انتقادات زبان‌شناسان به تولید محتوا فارسی، استفاده نابجا از «را» مفعولی است. در زبان فارسی جملاتی که مفعول دارند، باید حرف «را» درست بالافاصله بعد از مفعول قرار بگیرد. در جدول زیر چند نمونه درست و غلط از استفاده «را» مفعولی آورده شده است.
| اشتباه | درست |
| کاش امکان بحث با منتقدین را ایجاد می‌کردیم. | کاش امکان بحث را با منتقدین ایجاد می‌کردیم. |
| آن بچه‌های که این‌جا بازی می‌کردند را بیرون کردند. | آن بچه‌هایی را که این‌جا بازی می‌کردند، بیرون کردند. |
در این دو مثال دیدیم که حرف ربط «را» در جای اشتباه خود قرار گرفت. چرا که مفعول این دو جمله به ترتیب «امکان بحث» و «بچه‌ها» بودند. ساده‌ترین روش پیدا کردن مفعول، پرسیدن سوالی با ترکیب زیر است:
چه چیزی (کسی) را + فعل : جواب این سوال همان مفعول است.
در مثال‌های بالا:
چه چیزی را ایجاد می‌کردیم؟ امکان بحث
چه کسی را بیرون کردند؟ بچه‌ها
غلط‌های املایی روز به روز در حال افزایش است
متاسفانه به دلایل اغلب آموزشی، بروز غلط املایی در نوشتن کلمات بسیار در حال افزایش است. یکی از علل این موضوع وجود کلمات زیاد عربی در زبان فارسی است. هم‌چنین کاهش سرانه مطالعه نیز بر این مساله اثرگزار بوده است. بدین منظور چند راهکار ساده برای جلوگیری از بروز این اشتباهات در تولید محتوای فارسی توصیه می‌کنیم:
- اگر در مورد املای کلمه‌ای مشکوک هستید، حتما آن را در گوگل یا یک لغت‌نامه آنلاین جستجو کنید. لغت‌نامه‌های معروفی نظیر واژه‌یاب، تمامی لغات موجود در زبان فارسی را با معانی مختلف آن پوشش می‌دهند.
- مطالعه مجلات و روزنامه‌ها به دلیل استفاده از لغات پرکاربرد فارسی بسیار مفید است. با خواندن آن‌ها چشم شما به املای بسیاری از لغات عادت کرده و از بروز اشتباهات جلوگیری می‌کند. رزونامه‌ها به دلیل توجه ویژه به ویراستاری مطالب اغلب خیلی کم اشتباه املایی دارند.
- نرم افزار ویراستیار، یک ابزار رایگان فارسی تحت وب برای کمک به شماست. این ابزار به سادگی متن‌های نوشته‌شده شما را دریافت می‌کند و در صورتی که اشتباهی در آن وجود داشته باشد آن را اصلاح خواهد کرد.
شکسته‌نویسی را شما کشف نکردید!
یکی دیگر از مشکلات وب فارسی شکسته‌نویسی است. این سبک نوشتار، مشابه حرف‌زدن عادی ما است. متاسفانه در برخی وب‌سایت‌های معتبر حتی در زمینه تولید محتوا فارسی این سبک دیده می‌شود. شاید تصور این افراد نوعی نوآوری و خلاقیت است. اما حقیقت امر چیزی جز این است.
علت استفاده نشدن شکسته نویسی یا زبان محاوره در نوشتار، اشتباه بودن آن است. این کار علاوه بر لطمه‌ای که به ارزش درست‌نویسی می‌زند نوعی حس بی‌اعتباری در مخاطب ایجاد می‌کند. اگر منظور از شکسته نویسی را متوجه نشدید، به جمله زیر دقت کنید:
- اگه میخوای تو کارت موفق شی به ما یه زنگ بزن
در مثال بالا نوعی از شکسته‌نویسی که رشد استفاده از آن در بازاریابی مشهود است به چشم می‌خورد. این نوع نوشتن باعث ایجاد صمیمیت از نوع غیرحرفه‌ای آن می‌شود. البته منظور ما استفاده از این نوع نگارش در متن مقالات و متون است. چرا که در بنرهای خیابانی یا تبلیغات محیطی به دلیل نیاز به سرعت اثرگزای و صمیمیت بیشتر استفاده از آن متداول است.
سال‌هاست نویسندگان و فعالین حوزه محتوا در حال تلاش برای یکپارچه‌سازی و استاندار‌سازی تولید محتوا فارسی هستند. چنین رویکردهایی در تولید محتوا بی‌شک باعث کم‌اثر‌شدن این تلاش‌ها خواهد شد.
همه چیز در ارتباط با محتوای فارسی
کاربران فارسی زبان در سطح جهانی به نسبت زبان‌های مختلف دارای جایگاه خوبی است، به ویژه اگر مطالب درج شده به صورت اختصاصی مربوط به مسائل یک کشور فارس زبان باشد، این نوع تولید محتوا مخاطبین بیشتری را به سمت مطلب درج شده، جذب می‌کند. دلیل اصلی این مطلب آن است که درواقع تسلط به زبان انگلیسی و میزان سرچ به این زبان دربین کاربران این کشورها بسیار محدودتر از زبان اصلی است، به همین جهت با زبان فارسی، با تعداد بالاتری ارتباط برقرارخواهید کرد و درک بالاتری نسبت به مطلب را ایجاد خواهید کرد.
خاستگاه زبان فارسی در محتوا
به صورت دقیق و با استناد نمی‌توان به این مسئله جواب داد. اما می‌توان اشاراتی به این مطلب نمود. تولید محتوا را اگر بخواهیم، در حیطه‌ی دنیای دیجیتال بررسی کنیم، باید ذکر کرد که عمر بسیار کوتاهی دارد و بعد از آن که در سطح بین‌المللی شروع به گسترش کرد، به آهستگی به جهان فارسی‌زبان‌ها قدم گذاشت و طی سال‌های اخیر رونق بسیاری پیدا کرد. درحال حاضر این فرآیند، جزو جدانشدنی دنیای تجارت، گردشگری و… شده و سودآوری بسیاری را برای آن‌ها به ارمغان آورده.
اما اگر بخواهیم تولیدمحتوا را خارج از دنیای دیجیتال بررسی کنیم، قدمت آن قطعا بسیار بیشتر از آن‌چیزی است که در این جهان وجود دارد، هرچند که بازهم تولید محتوای هدفمند برای جذب مخاطبین به سمت یک هدف مشخص بازهم به جهان غرب باز می‌گردد و در دنیای شرق این نوع از نوشتار کمتر رایج بوده است( البته این به معنای قدمت کمتر مفهوم نوشتار درجهان شرق نیست، بلکه درباره‌ی نوع خاصی از نوشته صحبت می‌شود).
جایگاه زبان فارسی در محتوا
باید درنظر داشته باشد که بیشترین میزان سهم بازدید را دربین زبان‌های مختلف در درجه‌ی اول زبان انگلیسی و در درجه‌ی دوم زبان روسی برای خود فراهم کرده است، این مساله با توجه به جمعیتی از جهان که به این دو زبان صحبت می‌کنند و جایگاه بین‌المللی زبان انگلیسی کاملا طبیعی است، اما باید بدانید که محتوانویسی به گویش فارسی هم درحال حاضر سهم زیادی را درعرصه‌های جهانی برای خود فراهم کرده که رو به گسترش هم هست و درحال حاضر طبق اعلام در سال 2017 سهمی معادل 1.8 درصد را کسب نموده، که باتوجه به تاریخچه محتوانویسی به فارسی و جمعیتی که به گویش فارسی صحبت می‌کنند، درواقع درصد بسیار خوبی است.
باتوجه به محدودیت تسلط به زبان انگلیسی دربین مردم فارس و تمایل آن‌ها به مطالعه به زبان مادری خود، این جایگاه با گسترش این حوزه و به کارگیری اصول بین‌المللی محتوانویسی قطعا بالاتر هم خواهد رفت.
محتوای فارسی جذاب
توضیح درباره‌ی محتوای فارسی جذاب کار بسیار سختی است، درواقع جذابیت یک مفهوم نسبی است و ممکن است یک مطلب ازنظر عده‌ای جذاب و ازنظر برخی نامناسب باشد، به همین جهت به صورت دقیق نمی‌توان درباره‌ی آن توضیح داد. اما اگر بخواهیم اشارات جامع و کلی داشته باشیم، محتوایی برای مخاطب جذاب است، که در ذهن او سوال ایجاد کند و ذهن اورا به چالش بکشد، درواقع شما با نحوه‌ی نگارش خود باید او را قانع کنید که مطلب شما را مطالعه کند و او را تا پایان مطلب به همراه خود بکشانید.
به همین جهت باید تیترهای جنجالی یا تیترهای چالش‌برانگیز درحیطه‌ی مبحث خود داشته باشید که به هیچ وجه بی‌ارتباط به موضوع اصلی نباشد، بعد از جذب افراد به خواندن مطلب با درگیرکردن و به چالش کشاندن ذهن او از طریق مهارت‌های مختلفی مثل طرح سوال او را تا پایان مطلب به همراه خود بکشانید.
تولید محتوای پارسی برای سایت
تولید محتوا پارسی برای سایت، انتخاب معقولی برای کشورهای پارس زبانی مثل ایران است. این انتخاب به ویژه اگر طیف مخاطبین محدود به همین دسته افراد باشد، بهتر است زبان اصلی را پارسی انتخاب کنید و درصورت لزوم و ضرورت و یا گسترش دامنه‌ی مخاطبین سایر زبان‌ها مثل انگلیسی را به عنوان زبان دوم به کارببرید. این نوع تولید محتوا باید براساس اصول سئو باشد، روی مبحث مورد نظر سایت تمرکزکنید و به بهترین شیوه سعی در جذب مخاطب داشته باشد.
این که برخی تصور می‌کنند برای سایت خود بهتر است از زبان انگلیسی استفاده کنند، درصورتی که کار آن‌ها بین المللی نباشد و جمعیت اصلی در داخل ایران یا فارس زبان باشند، درواقع یک ریسک بزرگ یا به عبارتی قمار با سایت است، زیرا نه تنها عده‌ی زیادی از افراد را ازدست می‌دهند، بلکه ارتباط گیری و تاثیرگذاری لازم را هم به هیچ وجه به آن میزانی که تولید محتوا فارسی برای سایت دارد، ایجادنخواهند کرد.
محتوانویسی به گویش فارسی
محتوانویسی به گویش فارسی، در مواردی ضروری و درمواردی غیرضروری است. به ویژه اگر بخواهیم تنها یک زبان را برای محتوای مدنظر خود انتخاب کنیم، باید بررسی کنیم که مخاطب ما چه کسانی است؟ و برای چه هدفی مطلب را می‌نویسم. با انتخاب گویش فارسی و محتوانویسی به گویش فارسی، ما مخاطبین خود را محدود می‌کنیم و از طیف وسیعی در سرتاسر جهان که می‌توانند به زبان انگلیسی بخوانند و درنقاط مختلف دنیا زندگی می‌کنند، باید دست کشید. اما چرا باید این کار را انجام داد؟
و درازای این کار چه چیزی برای شما به دست می‌آید؟ جواب دقیق آن، تمرکز برمخاطبین فارسی زبان برای یک هدف اختصاصی درمورد آن‌ها است. به این معنا که این هدف ربطی به مردم سرتاسر جهان ندارد، بلکه صرفا مرتبط با همین جمعیت خاص است و بهتر است به گویش آن‌ها به صورت اختصاصی صحبت شود، تا هم طیف زیادی افراد را در این حوزه دربربگیرد و هم ارتباط بهتری با آن‌ها برقرار شود.
تولید محتوا برای سایت‌های فارسی
اصول تولیدمحتوا برای سایت‌های فارسی به هیچ وجه تفاوت چندانی با تولید محتوا به سایر زبان‌ها ندارد و درواقع از یکسری اصول بین‌المللی پیروی می‌کند، اما باید درنظر بگیرید که یک سایت فارسی، مخاطب فارس زبان هم دارد، پس درعین اصول یکسان باید به ویژگی‌های منحصربه‌فرد آن‌ها هم توجه کافی شود. به کارگیری و توجه به این ویژگی‌های فرهنگی انحصاری درواقع یکسری ریزه‌کاری هستند که باعث می‌شود، محتوا جذابیت بیشتری پیدا کند و تاثیرگذاری بالاتری داشته باشد.
این اصول را می‌توان در نحوه تیترزدن، سوالاتی که کشش بیشتری ایجاد می‌کنند، انتخاب محتواهایی که دغدغه‌ی بیشتری درباره‌ی آن‌ها وجود دارد، درنظر گرفت و درواقع اصولی هستند که در بخش تولید محتوای جذاب به کار می‌آیند، حتی این مساله که بیان یک مطلب چگونه مودبانه‌تر به نظر می‌رسد یا نفرت بیشتری ایجاد می‌کند هم جزو اصول فرهنگی است که در سایت‌های فارسی کاربرد بسیاری خواهند داشت.
بهترین نوع محتوا فارسی
بهترین نوع محتوای فارسی، محتوایی است که مخاطبین بیشتری را جذب کند یا محتوایی است که اطلاعات کاربردی‌تر و بهتری در اختیار مخاطب قرار می‌دهد؟!! پاسخ به این سوال واقعا مساله‌ی سختی می‌تواند باشد و شاید بهترین جواب ترکیبی از هردو باشد، در یک تولیدمحتوای درست، شما باید اصول نگارشی را رعایت کنید و درعین حال با به کارگیری یکسری اصول و سعی در به کارگیری برخی ترفندها مخاطب را به سمت خود جلب کنید و باعث درگیری او با مطلب خود شوید.
اما درعین حال مطلب شما ازنظر محتوا هم باید یکسری قواعد را رعایت کند، به طور مثال مطلب درج شده، با تیتر و موضوعی که اعلام می‌شود، تطابق داشته باشد و درعین حال مطلب مفیدی برای ارائه باشد و برای فردی که درگیر آن می‌شود، سودمندی داشته باشد، حتی اگر قرار است با یک محتوای تجاری هم روبه‌رو باشیم، می‌توان تمامی اصولی که ذکرشد را رعایت کرد، به طورمثال بهتر است از تیتر ازدواج یک بازیگر برای تبلیغ یک کفش استفاده نشود و اطلاعات کالا، کاملا با مشخصات اصلی تطابق داشته باشد.
محتوای ارزشمند فارسی
محتوای ارزشمندفارسی دقیقا چه چیزی است؟!! برای پاسخ دادن به این سوال بهتر است، از روش معکوس استفاده کنیم و به این بپردازیم که محتوای غیرارزشمند چیست؟ محتوای غیرارزشمند یا به عبارتی محتوای زرد، شامل مباحثی می‌شود که تنها هدف آن‌ها جذب مخاطب است، درواقع برای آن‌ها تنها چیزی که مهم است، توجه افراد به سمت آن‌هااست و آنچه مخاطب می‌خواند و یا محتوایی که انتقال داده می‌شود، به هیچ وجه اهمیتی ندارد.
برای این نوع تولید محتوا از تیترها و مباحثی استفاده می‌شود که فاقد هرگونه ارزشی است و تنها سرگم کننده بوده و کنجکاوی افراد را تحریک می‌کند. در مقابل این نوع تولید محتوا، محتوای ارزشمند فارسی قراردارد، که الویت آن‌ها انتخاب یک موضوع درست و انتقال صحیح آن است، البته درکنار آن اصول جذب مخاطب و درگیری او با مطلب هم قطعا اهمیت دارد ولی الویت اصلی واقع نمی‌شود و تنها به عنوان یک ابزار برای ارائه مطلب است.
تولید محتوا برای فارسی زبانان
تولید محتوا برای فارسی‌زبانان، به سایر ملل جهان شباهت‌های بسیاری دارد ولی درعین حال دارای محتواهای منحصربه فرد خود است. به همین جهت همان‌طور که می‌توان از محتواهایی مثل گردشگری، تجارت، کتاب‌های درسی و… که دارای اشتراک در تمامی فرهنگ‌ها هست و تیتر تمامی کشورها محسوب می‌شود، استفاده کرد باید در جزییات به ویژگی‌های مخاطبین فارسی زبان توجه نمود. به طورمثال کتاب‌های درسی یک مبحث جهانی است، اما کنکور با ویژگی‌های خاص خود مختص فرهنگ فارسی زبان ایرانی است، پس یک محتوای اختصاصی برای این جمعیت به حساب می‌آید.
درواقع در دنیای امروز با گسترش ارتباطات، مباحث اشتراکی رو به گسترش است اما باز هم جزییات فرهنگی و علایق و مباحث ویژه‌ای وجود دارند که مطلق به یک فرهنگ خاص است و این جریان قطعا برای مخاطبین فارسی زبان هم صدق می‌کند. هرچند که در جریان بیان یک مطلب، نحوه نگارش، تیترزنی، سوالات محبوب و… هم عناصر فرهنگی و نوع سلیقه‌ی متفاوت یک کشور نقش ویژه و تعیین‌کننده‌ای دارد.
کلام آخر: تولید محتوای فارسی
این نوع تولید محتوا باید براساس اصول سئو و توسط شرکت‌های تخصصی صورت گیرد تا بتوان موجب افزایش بازدید از مطلب شد. این نوع تولید محتوا به ویژه درمورد کسب و کارها که اغلب مخاطبین داخلی دارند و باید ارتباط مناسبی هم برقرار کنند بسیار پرکاربرد است و باعث رونق بخشی به درآمد آن‌ها خواهد شد.
پیچیدگی‌های نوشتن و تولید محتوا به زبان فارسی بسیار است. تقریبا هیچ دو تولید محتوای متنی در اینترنت یافت نمی‌شود که از اصول یک‌سانی برای نوشتن بهره برده باشند. با این حال لزوم رعایت برخی اصول که مورد توافق همگان باشد الزامی است. برخ از این موارد مانند استفاده از نیم‌فاصله و یا استفاده درست از حرف ربط «را» در جملات بسیار حائز اهمیت است. هم‌چنین در این مطلب به روش‌هایی برای جلوگیری از بروز غلط املایی در تولید محتوا اشاره شد.
پرسش و پاسخ تکمیلی